САВОЛ: Хонадонингиз учун қуёш панелларини қандай қилиб тўғри танлаш мумкин? Қайта тикланувчи энергия манбалари асосида электр ва иссиқлик энергиясини ишлаб чиқарадиган қурилмалар Ўзбекистонда ишлаб чиқариладими?

МАЪЛУМОТ: Сўнгги йилларда мамлакатимизда ишлаб чиқарувчиларнинг биноларни қайта тикланувчи энергияга асосланган электр ва иссиқлик энергияси билан таъминлашга бўлган қизиқиши ошди. Бугунги кунда бундай қурилмалар Ўзбекистонда ўз маълумотларини интернет тармоқларига фаол жойлаштирган 15 дан ортиқ ишлаб чиқарувчилар томонидан ишлаб чиқарилмоқда.

ЖАВОБ: Худди шу қуёш панелларини сотиб олаётганда, фуқаролар уй ёки хонадондаги биноларнинг катталигини (хоналар сони, ошхона, балкон, йўлак ва ҳ.к.) ҳисобга олган ҳолда, уларни имкониятларига қараб танлаши мумкин. Ўз навбатида, қурилманинг танланган қуввати унинг нархига таъсир қилади. Мутахассисларнинг фикрига кўра, энг арзон қуёш панеллари 150 Вт қувватга эга, бу эса улардан фойдаланиб, уйнинг 5-6 та хонасини ёритиш ва битта телевизорни ишлатиш имконини беради. Агар уйдаги хоналарни ёритиш учун иккита телевизор, битта музлатгични электр энергияси билан таъминлаш зарур бўлса, унда камида 2 кВт қувватга эга қуёш панеллари керак бўлади. Агар оила кондиционер ҳам ишлатса - 3 кВт қувватли панеллар зарур бўлади.

Қуёш панеллари каби инновацион маҳсулотларни ишлаб чиқаришда маҳаллий ишлаб чиқарувчилар импорт компонентларидан фойдаланадилар, яъни улар хорижий етказиб берувчилар нархига боғлиқ. Бугунги кунда 2 кВт блок нархи 18-30 млн сўмга баҳоланмоқда, ўрнатиш харажатларини ҳисобга олсак, 3 кВт қувватга эга агрегатни ўрнатиш 20-45 млн сўмга тўғри келади. Нархлардаги фарқ маҳаллий маҳсулотларнинг маркасига боғлиқ.

Шу билан бирга, жисмоний шахсларга фотоэлектр станциялари, қуёш сув иситгичларини сотиб олиш харажатларининг бир қисми Давлат бюджети ҳисобидан қопланади. Эслатиб ўтамиз, бундай компенсацияларни бериш тартиби тўғрисидаги низом 2021 йил 14 апрелда қабул қилинган Вазирлар Маҳкамасининг 217 -сонли қарори билан тасдиқланган.

Шуни ёдда тутингки, қуёш панеллари ёрдамида ўзингиз ишлаб чиқаришингиз орқали нафақат текин, балки, барқарор электр энергиясига эга бўласиз.

Қуёш сув иситгичлари бироз арзонроқ. Шундай қилиб, 2-3 кишилик уй учун кунига ўртача 100 литр сувни иситадиган қурилма ўрнатиш харажатларини ҳисобга олган ҳолда тахминан 3 миллион сўмга тушади. Шунга кўра, катта ҳажмдаги сувни иситиш учун мўлжалланган юқори қувватли қуёш сув иситгичларининг нархи юқори. Замонавий қуёш коллекторлари қуёш ботгандан кейин ҳам сувни иситиб туришга имкон беради, чунки олдинги авлод қурилмаларидан фарқли ўлароқ, уларнинг ташқи қисми термос принципи асосида ишлайдиган қурилма билан ҳимояланган. Натижада, 70-80 градусгача қиздирилган сув қуёш ботгандан кейин 7-8 даража ҳарорат пасаяди холос.

Шунингдек, Ўзбекистонда қайта тикланувчи энергия манбаларига асосланган қурилмалардан фойдаланилганлик учун катта миқдорда рағбатлантириш мавжуд. Шунингдек, ўз уйларини электр ва иссиқлик энергияси билан таъминлаш учун бир хил қуёш панелларини ўрнатганлар учун бир қатор имтиёз преференциялар тақдим этилган.

Ўзбекистон Республикаси
Энергетика вазирлиги Матбуот хизмати