Энергетика вазирлиги Матбуот хизматига “яшил” иқтисодиёт тушунчаси нимани англатади, деган савол қайта-қайта келиб тушмоқда. Қисқача айтганда, булар атроф-муҳит учун минимал хавф билан амалга ошириладиган иқтисодий фаолият чоралари ҳисобланади.
Бугунги кунда “яшил” иқтисодиёт ва “яшил” энергетика ҳақида кўп гапирилмоқда. Нима учун ушбу тушунчалар барча мамлакатлар, жумладан, Ўзбекистон ва унинг аҳолисининг янада фаровон ҳаёти учун бу қадар муҳим? Келинг, буни тушунишга ҳаракат қиламиз.
Сайёрамиз ва атмосферанинг турли чиқиндилар билан ифлосланиши ҳар бир инсон учун маълум бўлган тобора кўпроқ муаммоларни келтириб чиқармоқда. Яқинда рўй берган пандемияга мисол, об-ҳавонинг кескин ўзгариши, шу жумладан ҳаво ҳарорати – бу барчанинг кўз ўнгида бўлган оддий мисоллар. Шунингдек, мамлакатимизда барчамиз учун маълум бўлган аҳоли пунктларига жиддий таъсир кўрсатадиган сел оқимлари, 5-6 кун тўхтовсиз давом этаётган ёмғирлар ва шу каби яна кўплаб мисолларни келтиришимиз мумкин.
Сўнгги ўн йил ичида тез-тез учраб турадиган бу ҳодисаларни битта ибора – “иқлим ўзгариши” бирлаштиради. Сабаби, ер ва ҳавонинг инсон ҳаракатлари ёки антропоген омиллар таъсирида ифлосланиш ҳажмининг ортишидир. Шундай қилиб, атмосферанинг иссиқхона газлари чиқиндилари билан ифлосланиши, бошқа нарсалар қатори, иссиқлик электр станцияларининг ишлаши натижасида юзага келади. Бугун электр энергиясидан фойдалана олмаймизми? Албатта йўқ. Электр нафақат уйларда ёруғлик, балки бу иқтисодиётнинг ривожланиши ҳамда аҳолининг фаровонлиги учун муҳим бўлган омиллардан биридир.
“Яшил” энергетика ва умуман “яшил” иқтисодиётни ривожлантириш йўли қандай? Бугун Ўзбекистон қуёш ва шамол энергиясига асосланган электр станцияларини қуриш ва ишга тушириш орқали “яшил” энергетикани ривожлантириш йўлида тарихий қадамлар ташламоқда. Хусусан, олиб борилган ишлар натижасида 2021 йилнинг август ойида Навоий вилоятида 100 МВт қувватга эга мамлакатдаги биринчи қуёш фотоэлектр станцияси (ҚФЭС) ишга туширилди. Шу билан бирга Самарқанд вилоятида 100 МВт қувватга эга навбатдаги иккинчи йирик ҚФЭС ишга туширилмоқда.
Қуёш, шамол (ШЭС), гидроэлектр станциялари (ГЭС) – буларнинг барчаси қайта тикланувчи энергия манбалари лойиҳалари (ҚТЭМ) концепциясига киритилган. Агар бугунги кунда мамлакатимизда қайта тикланувчи энергиянинг улуши биз фойдаланаётган электр энергиясининг атиги 8 фоизини ташкил этса, 2030 йилга бориб бу кўрсаткични 25 фоизга етказиш вазифаси қўйилган эди. Бунинг учун эса ҚФЭС, ШЭС ва ГЭСларни қуришни давом эттириш керак бўлади.
Қуёш ва шамол электр станциялари қурилиши жадаллигини инобатга олиб, 2021 йилнинг ноябрь ойида энергетиклар олдига янги, янада катта вазифа –2026 йилга қадар мамлакатимизда қуёш ва шамол электр станцияларининг умумий қувватини 8 000 МВтга етказиш вазифаси қўйилди ва бугунги кунда ушбу ишлар тизимли равишда амалга оширилмоқда.
Яшил энергетика яқин ўн йилликларда бутун электр энергетика саноатини тўлиқ ўрнини боса олмайди, лекин сайёрамизни чиқиндилардан тозалашдаги ютуқ, умуман “яшил” иқтисодиёт сари улкан қадам ва халқ фаровонлигига жиддий таҳдид солаётган иқлим ўзгариши жараёнларини секинлаштириш йўли бўлиб ҳисобланади. “Яшил” иқтисодиёт мақсадларини тушуниш, унда сайёрамизни тиклаш жараёнини бошқаришимиз ва натижада ҳар бир инсонни ёрқин келажак сари етаклашга хизмат қилади. Яъни сайёра фаровонлиги – инсониятнинг фаровонлигидир. “Яшил” иқтисодиётга муқобил йўқ ва энди унга борадиган йўлни кечиктира олмаймиз!
Ўзбекистон Республикаси
Энергетика вазирлиги Матбуот хизмати
259
