O'zbekiston-Saudiya Ishbilarmonlar kengashi hamraisi, "ACWA Power" kompaniyasi asoschisi va boshqaruvi raisi Muhammad Abunayyan "Dunyo" axborot agentligi muxbiriga intervyu berdi.
– Abunayyan janoblari, avvalo, yangi energetika sohasining nufuzli vakili sifatida ushbu tarmoqdagi mavjud tendensiyalarni qanday ko'rayotganingizni va bu borada O'zbekiston bilan hamkorlikda qanday istiqbollarni ochish mumkinligi haqidagi fikrlaringizni bilmoqchi edik?
– Bugungi kunda energetika sohasida barqaror rivojlanish va dekarbonizatsiyaga bo'lgan global intilish tufayli sezilarli o'zgarishlar kuzatilmoqda. Asosiy tendensiyalar qayta tiklanadigan va kam uglerodli energiya manbalariga o'tishni o'z ichiga oladi. Mamlakatlarimiz hukumatlari o'rtasidagi mustahkam ikki tomonlama aloqalar tufayli O'zbekiston "ACWA Power" kompaniyasining eng tez rivojlanayotgan portfellaridan biri sifatida ajralib turadi va Saudiya Arabistonidan keyingi eng yirik bozorimiz hisoblanadi.
Mamlakatingizda Prezident Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylari tashabbusi bilan amalga oshirilgan energetika sohasini dekarbonizatsiya qilish bo'yicha qayta tiklanadigan va kam uglerodli loyihalar faol rivojlantirilmoqda. Hukumatning aniq strategiyasi va "yashil" energiyaga o'tish islohotlarini, jumladan, "yashil" vodorodni qo'llab-quvvatlash bo'yicha islohotlar xorijiy investitsiyalar uchun qulay muhit yaratmoqda.
Qulay investitsiyaviy muhit, global ishtirokchilar bilan hamkorlik va davom etayotgan modernizatsiya O'zbekistonni energetika investitsiyalari uchun jozibador manzilga aylantiradi. Mamlakatning "yashil" energiya va barqaror rivojlanishga sodiqligi barqaror energiyaga o'tishda yetakchi sifatida xalqaro e'tirofga sazovor bo'lishiga xizmat qilmoqda.
O'zbekistonda o'sib borayotgan loyihalar portfelimiz ana shunday istiqbolli islohotlarni o'zida aks ettiradi. "ACWA Power" va O'zbekiston o'rtasidagi hamkorlik mamlakatning yangi energetikaga o'tishi va ulkan maqsadlarga erishishiga hissa qo'shadi.
Umuman olganda, O'zbekistonda amalga oshirilayotgan izchil islohotlar, qulay investitsiyaviy muhit hamkorlikning keng istiqbollarini ochib bermoqda. Bundan keyin ham O'zbekistonning barqaror va farovon kelajak yo'lini qo'llab-quvvatlash bo'yicha hamkorligimizni yana-da rivojlantirishga intilamiz.
– 2016-yildan boshlab mamlakatimiz barcha sohalarda – siyosat va iqtisoddan tortib, diniy-ma'rifiy jabhada tub islohotlar bilan ajralib turadigan yangi taraqqiyot bosqichiga qadam qo'ydi. O'zbekiston jadal o'zgarmoqda, mamlakat o'z oldiga ulkan maqsadlar qo'ygan. Muhim soha bilan shug'ullanayotgan tadbirkor sifatida bu jarayonlar va ularning natijalari haqida qanday fikrdasiz? Umuman olganda, O'zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar samaradorligini va ularni amalga oshirish natijasida yaratilgan investitsiyaviy muhitni qanday baholaysiz?
– O'zbekistonning yuksak maqsadlari tadbirkorlik sharoitlarini sezilarli darajada yaxshilashga, mamlakatning xorijiy kapital uchun jozibadorligini oshirishga xizmat qildi. Shaffoflik va inklyuzivlik tamoyillariga sodiqlik innovatsiyalar va barqaror o'sishni rag'batlantiradigan qulay investitsiya muhitini yaratishga yordam berdi.
Islohotlar energetika sohasiga alohida ta'sir ko'rsatdi. O'zbekistonda o'sib borayotgan portfelimiz buning yaqqol tasdig'idir. Hukumatning ilg'or harakatlari bilan qo'llab-quvvatlangan "yashil" energiyaga o'tishning aniq strategiyasi qayta tiklanadigan va kam uglerodli energiya loyihalarini rivojlantirish imkonini berdi. Ushbu tashabbuslar mamlakatni dekarbonizatsiya maqsadlariga erishish uchun muhim ahamiyatga ega va iqlim muammolarini hal qilishda istiqbolli yondashuvni namoyish etadi.
Hozirgi kunda O'zbekistondagi investitsiya muhiti to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar uchun sezilarli darajada qulaydir. Hukumatning global sheriklikni yo'lga qo'yish va investitsiyalarni jalb etish borasidagi sa'y-harakatlari barqaror rivojlanish uchun muhim bo'lgan ekotizimni yaratdi.
Rivojlanish salohiyati, boy tabiiy va inson resurslari hamda taraqqiyotga intilish O'zbekistonni investorlar uchun ideal manzilga aylantirmoqda. O'zbekistonning "yashil" energetikaga o'tish borasidagi sa'y-harakatlarining xalqaro miqyosda e'tirof etilishi uning ushbu muhim sohadagi yetakchiligini ta'kidlaydi.
2016-yildan buyon O'zbekistonda amalga oshirilayotgan jadal o'zgarishlar va ulkan maqsadlar yuksak natijalarni ko'rsatmoqda. Islohotlar samaradorligi va qulay investitsiyaviy muhit O'zbekistonni barqaror rivojlanish sohasida yetakchiga aylantirdi. Shuningdek, davom etayotgan o'zgarishlar va barqaror rivojlanishga intilish respublikaning farovon kelajagi uchun yo'l ochmoqda.
– Janob Abunayyan, Sizni O'zbekistonda nafaqat mamlakatimiz iqtisodiyotiga, birinchi navbatda, energetika sohasiga eng yirik investor bo'lgan "ACWA Power" kompaniyasi boshqaruvi raisi sifatida, balki O'zbekiston-Saudiya Ishbilarmonlar kengashi hamraisi sifatida ham yaxshi bilishadi. Shundan kelib chiqib, mamlakatlarimiz o'rtasidagi savdo-iqtisodiy va investitsiyaviy hamkorlikning bugungi holatini va istiqbollarini qanday baholaysiz?
– Saudiya Arabistoni bilan O'zbekiston o'rtasidagi savdo-iqtisodiy va investitsiyaviy hamkorlikning bugungi holati nihoyatda istiqbollidir. "ACWA Power" kompaniyasi boshqaruv raisi va O'zbekiston-Saudiya Ishbilarmonlar kengashi hamraisi sifatida men ikki tomonlama munosabatlarimizning o'sishi va rivojlanishini bevosita kuzatish sharafiga muyassar bo'ldim.
Amalga oshirilgan keng qamrovli islohotlar tufayli O'zbekiston xorijiy investitsiyalar uchun qulay muhit yaratishda sezilarli yutuqlarga erishdi. Ushbu islohotlar ishbilarmonlik muhitini sezilarli darajada yaxshilab, mamlakatni Saudiya Arabistoni va boshqa davlatlar investorlari uchun jozibador manzilga aylantirdi. O'zbekistonga, ayniqsa, energetika sohasiga kiritayotgan investitsiyalarimiz mamlakat iqtisodiy salohiyatiga, Prezident Shavkat Mirziyoyev rahnamoligida uzoqni ko'zlab olib borilayotgan siyosatga bo'lgan yuksak ishonchimizni namoyon etadi.
O'zbekiston-Saudiya Ishbilarmonlar kengashi mamlakatlarimiz o'rtasidagi savdo-iqtisodiy aloqalarni rivojlantirish va mustahkamlashda muhim o'rin tutadi. U biznes rahbarlari va siyosatchilar o'rtasida muloqot, hamkorlik va fikr almashish uchun platforma bo'lib xizmat qilyapti. Bu sheriklik O'zbekistonning iqtisodiy o'sishi va barqarorligiga xizmat qiluvchi qator muhim loyihalarning muvaffaqiyatli amalga oshirilishiga zamin yaratdi.
Bundan tashqari, O'zbekiston hukumati tomonidan amalga oshirilayotgan qulay investitsiyaviy muhit va strategik islohotlar global ishtirokchilarni jalb etishda muhim ahamiyatga ega. Bu sa'y-harakatlar O'zbekistonni barqaror energetikaga o'tish, xalqaro e'tirofga erishish hamda kelgusidagi hamkorlik uchun eshiklarini ochish bo'yicha yetakchiga aylantirdi.
O'zbekiston – Saudiya Arabistoni savdo-iqtisodiy va investitsiyaviy hamkorligining bugungi holati mustahkam va jadal rivojlanib bormoqda. Ushbu mustahkam poydevorni rivojlantirishda davom etar ekanmiz, kelajak yanada istiqbolli bo'lishiga ishonamiz. Mamlakatlarimizning barqaror rivojlanish va iqtisodiy o'sish konsepsiyalari o'rtasidagi hamkorligimiz bundan buyon ham ravnaq topib, har ikki davlatga farovonlik va o'zaro manfaat keltirishini ta'minlaydi.
– "ACWA Power" kompaniyasi mamlakatlarimiz o'rtasidagi hamkorlikni rivojlantirishga katta hissa qo'shmoqda. Siz rahbarlik qilayotgan kompaniyaning istiqboldagi rejalarida O'zbekistonda yangi qo'shma investitsiya loyihalarini amalga oshirish bo'yicha qanday aniq maqsadlar o'rin olgan?
– Shubhasiz, "ACWA Power" kompaniyasi O'zbekistondagi qo'shma investitsiya loyihalarini amalga oshirishni davom ettirish va kengaytirish tarafdori. Mamlakatlarimiz o'rtasidagi sheriklikni rivojlantirishga qo'shgan hissamiz salmoqli bo'ldi va biz kelajakda ham ushbu jabhada porloq kelajakni ko'ryapmiz.
Hozirda O'zbekistondagi umumiy loyihalar portfelimiz 11,6 GVt elektr energiyasini tashkil etadi, shundan 10,1 GVt qayta tiklanadigan manbalardir. Bunga 5 GVt quvvatga ega Markaziy Osiyodagi eng yirik shamol elektr stansiyasi "Aral Vind" kiradi, u qariyb 4,5 million xonadonni toza energiya bilan ta'minlaydi, shuningdek, mamlakatdagi birinchi "yashil" vodorod ishlab chiqarish loyihasi quvvati yiliga 3000 tonnani tashkil etadi. Ushbu innovatsion loyihaning birinchi bosqichi 2023-yil noyabr oyida ochilgan.
Bugungi kunda mamlakatingizda jami 13,7 milliard AQSh dollariga teng investitsiya loyihalarining 20 tasi amalga oshirilish, qurilish yoki ishlab chiqish bosqichida bo'lib, bu O'zbekistonni Saudiya Arabistonidan tashqaridagi eng yirik hamkorimizga aylantirmoqda.
O'zbekistondagi investitsiyalarimiz va faoliyatimiz 25 yillik elektr energiyasini sotib olish shartnomalari hamda qurish va ekspluatatsiya qilish modeliga asoslanadi. Bu bizning uzoq muddatli majburiyatlarimiz va mintaqaviy faoliyatimizning barqarorligini ta'minlaydi. Bunday yondashuv nafaqat barqaror va ishonchli energiya ta'minotini kafolatlaydi, balki O'zbekiston taraqqiyotida strategik sherik bo'lish istagini ham tasdiqlaydi.
O'zbekiston – jadal rivojlanayotgan bozor va biz uning energetika sektoridagi eng yirik investori ekanligimizdan faxrlanamiz. Biz, ayniqsa, qayta tiklanadigan energiya va "yashil" vodorod loyihalari sohasida keyingi o'sish va innovatsiyalar salohiyatidan mamnunmiz.
"ACWA Power" O'zbekistondagi investitsiyalarini saqlab qolish va kengaytirish niyatida. Biz yaqin hamkorligimizni davom ettirishga hamda mamlakat energetika tarmog'ining barqaror rivojlanishiga hissa qo'shishdan manfaatdormiz.
– Mamlakatdagi islohotlarning bevosita tashabbuskori va harakatlantiruvchi kuchi O'zbekiston rahbariyatidir. Shu bilan birga, faol sa'y-harakatlar faqat ichki islohotlar bilan cheklanmaydi. Bugungi kunda respublikamiz global tahdid va muammolarga befarq bo'lmagan ishtirokchi sifatida o'zini namoyon qilmoqda. Jahon hamjamiyati tomonidan qo'llab-quvvatlanib, aniq samaralar beradigan yirik xalqaro tashabbuslar ilgari surilmoqda. Davlatimizning bunday faol ichki va tashqi siyosati haqidagi fikrlaringiz bilan o'rtoqlashsangiz.
– O'zbekistonning faol ichki va tashqi siyosati yuksak e'tirofga loyiq, mamlakatning har tomonlama rivojlanish va xalqaro hamkorlikka intilishidan dalolat beradi. O'zbekistonda turli sohalarda, jumladan, iqtisodiyot, siyosat va ijtimoiy jabhada keng ko'lamli islohotlar amalga oshirildi. Ushbu yangilanishlar o'sish va rivojlanish uchun yanada ochiq, inklyuziv va dinamik muhitni yaratishga ko'mak berdi.
O'zbekiston tashqi miqyosda global masalalar bo'yicha faol pozitsiyani egallab, yirik xalqaro tashabbuslarda faol ishtirok etmoqda. Bunday yondashuv mamlakatning xalqaro hamjamiyatdagi mas'uliyatli va istiqbolli a'zo sifatidagi rolini ta'kidlaydi. O'zbekiston o'zini tinchlik, farovonlik va barqaror taraqqiyotga ko'maklashish, global muammolarni hal etish va xalqaro muloqotga hissa qo'shishda asosiy ishtirokchi sifatida namoyon etmoqda.
O'zbekiston tashabbuslarining xalqaro hamjamiyat tomonidan qo'llab-quvvatlanayotgani va e'tirof etilayotgani uning tashqi siyosati samarali ekanligidan dalolat beradi. Bu tashabbuslar O'zbekistonning jahon miqyosidagi obro' va nufuzini mustahkamlab, aniq natijalar bermoqda. Masalan, O'zbekistonning mintaqaviy hamkorlik va muloqotlarni rivojlantirish borasidagi sa'y-harakatlari qo'shni davlatlar va undan tashqaridagi mamlakatlar bilan aloqalarni mustahkamlamoqda, mintaqaviy barqarorlik va iqtisodiy integratsiyaga xizmat qilmoqda.
O'zbekistonning faol ichki va tashqi siyosati mamlakat rahbariyatining rivojlanish hamda xalqaro hamkorlikka har tomonlama va strategik yondashuvini aks ettiradi.
– Kelajakka nazar tashlaydigan bo'lsak, "ACWA Power" O'zbekiston energetika sektori uchun qanday imkoniyatlarni ko'rmoqda? Kompaniyaning ushbu o'zgarishlarga moslashishi va rivojlanishini qanday tasavvur qilasiz va Sizning uzoq muddatli maqsadlaringiz qanday?
– Kelajakka nazar tashlaydigan bo'lsak, "ACWA Power" kompaniyasi O'zbekiston energetika sohasida, ayniqsa qayta tiklanadigan energiya sohasida katta imkoniyatlarni ko'rmoqda. Hukumat energiya tarkibidagi qayta tiklanadigan energiya manbalarining ulushini oshirish bo'yicha ulkan maqsadlarni qo'ygan va "ACWA Power" ularga erishishda O'zbekistonni qo'llab-quvvatlash uchun yaxshi pozitsiyaga ega.
Qayta tiklanadigan energiya manbalarini joriy etishdagi asosiy masalalardan biri energiya ta'minotining beqarorligidir. Buni yengib bo'lmaydigan to'siq sifatida ko'rishning o'rniga, biz o'n yil oldin tasavvur qilib bo'lmaydigan zamonaviy texnologiya yechimlaridan foydalangan holda energiya saqlash tizimi (akkumulyator) — BESSni (Battery Energy Storage Solutions) amalga oshirdik. BESSning quyosh fotoelektr stansiyalari loyihalarga integratsiyalashuvi tufayli O'zbekiston mintaqadagi eng yirik energiyasini saqlash obyektlariga ega bo'ladi. Bu esa respublikada elektr tarmoqlarini barqarorlashtirish va qayta tiklanadigan energetikani rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi. Biz bu masalalarni yirik energetika loyihalarini ishlab chiqish va ulardan foydalanishga bilim va tajribamizni olib kirish imkoniyati sifatida qaraymiz.
Biz investitsiyalardan tezda daromad olish uchun bozorlarga chiqishga intilmaymiz. Jamiyatga qaytarib berish biz uchun muhim, shuning uchun respublikada korporativ ijtimoiy mas'uliyat dasturlarini amalga oshirish maqsadida sa'y-harakatlarni amalga oshiramiz. Mazkur dasturlar qatoriga O'zbekistonning chekka hududlaridagi 100 ming aholi yashaydigan uylarni elektr energiyasi bilan ta'minlash uchun 40 ming dona integratsiyalashgan quyosh fotoelektr panellarini o'rnatish hamda Shirin energetika kolleji bilan hamkorlik ham kiradi. Ushbu kasb-hunar bilim yurti energetika va suv tarmoqlarida ishlaydigan qariyb 350 nafar mahalliy mutaxassislarni tayyorlash markazi hisoblanadi. Bu yil yozda birinchi bitiruvchilarimiz o'qishni tamomlaydi.
Bizning O'zbekistondagi uzoq muddatli maqsadimiz – mamlakat aholisini barqaror va arzon energiya bilan ta'minlash, respublikaning yangi energetika sohasiga o'tishda ishonchli hamkorga aylanishdir. Biz loyihalarimiz muhim ijtimoiy va iqtisodiy foyda keltirishini ta'minlash uchun mahalliy aholi va manfaatdor tomonlar bilan yaqindan hamkorlik qilib, innovatsiyalar va yangi texnologiyalarni o'rganishda davom etamiz.
– O'zbekistonga bir necha bor tashrif buyurgan inson sifatida yurtimizning boy madaniy-ma'naviy merosi va o'zbek xalqi haqidagi fikrlaringiz ham biz uchun muhim...
– O'zbekiston o'zining ajoyib go'zalligi, boy madaniy-ma'naviy merosi, mehmondo'stligi bilan ajralib turadi. Mamlakatingizga har safar kelganimda uning tarixi, an'analari va o'zbek xalqining samimiyatidan hayratda qolaman.
Prezident Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylarining joriy yil bo'lib o'tgan uchinchi Toshkent xalqaro investitsiya forumidagi nutqi menda katta taassurot qoldirdi. Davlatingiz rahbarining Yangi O'zbekiston haqidagi qarashlari, haqiqatan ham, yetakchilik namunasiga xosdir. Mamlakatingiz yetakchisi O'zbekiston va o'zbek xalqiga bo'lgan sadoqati muhim va dolzarb narsalarga alohida e'tibor berayotganida yaqqol namoyon bo'ladi. Prezident janoblari investitsiyalarning hal qiluvchi rolini ta'kidlaydi, lekin undan ham muhimi, sifatli ta'lim, rivojlangan infratuzilma va O'zbekiston fuqarolarining hayot sifatini yaxshilashga sodiqligidir. Bu odamlarga kuch beradi va ular uchun yangi imkoniyatlar yaratadi.
Bunday e'tibor O'zbekistonni xalqaro investorlar va haqiqiy hamkorlar sifatida biz uchun jozibador qiladi. O'zbekistonni bizga o'rnak bo'layotgan beqiyos yetakchisi uchun yaxshi ko'ramiz. So'nggi uch yil ichida men davlat rahbarining ko'plab nutqlarini bevosita tingladim va unda aytilgan barcha jihatlar bajarilganiga guvoh bo'ldim. Ko'p gapirib, lekin ish qilmaydigan rahbarlardan farqli o'laroq, Prezident Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylari bergan va'dalarini bajarmoqda va buning uchun undan chin dildan minnatdormiz.
Ayni paytda Saudiya Arabistoni O'zbekistonning muhim investitsiyaviy hamkorlaridan biridir. Bugungi kunda bu qarash energetika sektoriga, jumladan, dunyodagi birinchi "yashil" ma'lumotlar markaziga milliardlab investitsiya kiritilishi bilan haqiqatga aylandi.
O'zbekiston – o'z xalqi, ayniqsa, aholining 60 foizini tashkil etuvchi yoshlar uchun muqaddas zamindir. Davlatingiz rahbarining yoshlarni qo'llab-quvvatlash borasidagi sa'y-harakatlari ularning o'z qarashlari va orzularini ro'yobga chiqarish salohiyatiga ishonchini oshiradi. O'zbekistonning kelajagi buyuk va u Markaziy Osiyoda yetakchi namuna bo'lib, boshqalarga ilhom baxsh etadi.
Bizga har sohada yetakchilik va yaxshi namuna kerak va bu borada O'zbekiston o'zini namoyon etmoqda. O'zbek xalqiga eng yaxshi tilaklarimni yo'llayman. Barqaror taraqqiyot va muvaffaqiyatlarga erishishda Yaratganning o'zi madadkor bo'lsin.
– Abunayyan, janoblari, samimiy suhbat va savollarimizga batafsil javoblaringiz uchun minnatdorlik bildiramiz.
–Rahmat.
224
